Trudno mówić o mowie nienawiści, nie wspominając jednocześnie o wolności słowa.
Temat dyskusji często zmienia się, gdy ktoś zostaje oskarżony o mowę nienawiści. Staje się nim wolność słowa i prawo jednostki do mówienia tego, co chce.
W Islandii obowiązują prawa przeciwko mowie nienawiści. Nie jest to mowa chroniona. Konstytucja Islandii zezwala na istnienie takich praw, ponieważ stanowi, że jednostki muszą być w stanie odpowiedzieć na swoje wypowiedzi w sądzie.
Każdy ma prawo do wolności opinii i przekonań.
Każdy ma prawo do swobodnego wyrażania swoich myśli, ale ponosi również odpowiedzialność za nie przed sądem. Prawo nigdy nie może przewidywać cenzury ani innych podobnych ograniczeń wolności słowa.
Wolność słowa może być ograniczona przez ustawę jedynie w interesie porządku publicznego lub bezpieczeństwa państwa, dla ochrony zdrowia i moralności albo dla ochrony praw i dobrego imienia innych osób, jeżeli takie ograniczenia zostaną uznane za konieczne i zgodne z tradycjami demokratycznymi.
Kto publicznie wyśmiewa, zniesławia, poniża lub grozi osobie lub grupie osób poprzez komentarze lub wypowiedzi innego rodzaju, na przykład za pomocą obrazów lub symboli, ze względu na jej narodowość, kolor skóry, rasę, religię, orientację seksualną lub tożsamość płciową albo rozpowszechnia takie materiały, podlega karze grzywny lub pozbawienia wolności do 2 lat.
Wszelkie formy ekspresji, które szerzą, podżegają, promują lub usprawiedliwiają nienawiść rasową, ksenofobię, antysemityzm lub inne formy nienawiści oparte na nietolerancji, w tym: nietolerancję wyrażaną przez agresywny nacjonalizm i etnocentryzm, dyskryminację i wrogość wobec mniejszości, migrantów i osób pochodzenia imigracyjnego.