Ákært eða fellt niður?

Þessi síða er hluti af Leiðarvísi um réttarvörslukerfið fyrir þolendur kynferðisbrota. Honum er ætlað að skýra ferlið vegna brota á einstaklingum eldri en 18 ára.

Hjá ákærusviði lögreglu

Fyrst tekur ákærusvið lögreglunnar ákvörðun um í hvaða farveg málið skuli sett.

Frá lögreglu til héraðssaksóknara

Ef ákærusvið lögreglunnar telur málið fullrannsakað fer málið til héraðssaksóknara til ákærumeðferðar.

Rannsakað betur eða rannsókn hætt

Á ákærusviði lögreglunnar getur einnig verið tekin sú ákvörðun að hætta rannsókninni eða rannsóknardeild beðin að rannsaka það betur.

Kærandi eða ákærandi? Hver er munurinn?

Kærandi er sá sem leggur fram kæru hjá lögreglu eða saksóknara, þú í þessu tilviki. Kærandi er líka sá sem kærir dómsúrskurði til Landsréttar eða Hæstaréttar.

Ákæruvaldið hins vegar er í höndum ríkissaksóknara, héraðssaksóknara og lögreglustjóra. Þetta eru ákærendur sem gefa út ákæru á hendur gerendum í sakamálum.

Hjá héraðssaksóknara

Ef héraðssaksóknari metur það sem fram er komið í málinu vera nægilegt eða líklegt til þess að gerandi verði fundinn sekur fyrir dómi á að gefa út ákæru á hendur honum. Ef gögnin eru ekki nægileg eða það er ekki líklegt að gerandi verði sakfelldur skal málið fellt niður.

Þegar ákveðið er hvort skuli gefa út ákæru eða ekki, þarf héraðssaksóknari að hafa í huga að það er ekki þolandanum í hag að halda áfram með mál þar sem vafi leikur á sakfellingu.

Einn héraðssaksóknari en átta dómstólar

Héraðssaksaksóknari sækir mál fyrir allt landið. Héraðsdómarnir aftur á móti eru á átta mismunandi svæðum. Yfirleitt er málið til umfjöllunar þar sem gerandi á heima. Stundum er málið til meðferðar í héraðsdómi þar sem brotið átti sér stað.

Ef héraðssaksóknari gefur út ákæru

Hvað er ákært fyrir?

Það getur komið þér á óvart hvað héraðssaksóknari ákveður að ákæra gerandann fyrir. Það fer eftir lagaákvæðum hvað er ákært fyrir og hvað hann telur hægt að færa sönnur á fyrir dómi.

Sakborningur verður ákærði

Gerandi er kallaður „sakborningur“ frá upphafi rannsóknar, en hann kallast „ákærði“ ef málið fer fyrir dóm.

Ef héraðssaksóknari fellir málið niður

Ef málið þitt nær ekki lengra í kerfinu þýðir það alls ekki að ofbeldið hafi ekki átt sér stað - alls ekki. Helsta hlutverk réttarvörslukerfisins, lögreglu og dómstóla, er að horfa blákalt á gögn í sakamálum. Þessar stofnanir mega í lang flestum tilvikum einfaldlega ekki túlka atvik máls út frá neinu öðru.

Niðurfelling kærð til ríkissaksóknara

Niðurfellingu málsins, hvort sem er hjá lögreglu eða héraðssaksóknara, má kæra til ríkissaksóknara. Þá er farið aftur yfir gögn málsins af ákæranda hjá ríkissaksóknara.

Ef til þess kemur, aðstoðar réttargæslumaðurinn þig við næstu skref. Þá er farið aftur yfir gögn málsins af ákæranda hjá ríkissaksóknara. Ríkissaksóknari getur annað hvort fellt ákvörðun úr gildi eða staðfest ákvörðun.

Upplýsingagjöf

Upplýsingar berast til þín með mismunandi hætti eftir því hvort málið er hjá lögreglunni eða hjá héraðssaksóknara.

Upplýsingar frá ákærusviði lögreglu: bréf á island.is

Tilkynningar frá ákærusviði lögreglunnar um það hvort málið hafi verið sent áfram, sent aftur til rannsóknar eða rannsókn felld niður berst þér og réttargæslumanninum þínum með bréfi á island.is.

Upplýsingar frá héraðssaksóknara: réttargæslumaður

Héraðssaksóknari hefur aðeins samband við réttargæslumanninn þinn en ekki þig persónulega. Ef það er gefin út ákæra berast tilkynningar til réttargæslumannsins sem kemur upplýsingunum áfram til þín.

Ef málið þitt er fellt niður er farið yfir ástæðurnar þar að baki með þér og réttargæslumanninum þínum.

Sáttamiðlun

Í sérstökum tilfellum getur héraðssaksóknari mælt með því að mál fari í sáttamiðlun en það er sjaldgæft að slíkt sé gert í alvarlegum kynferðisbrotamálum eða öðrum ofbeldismálum.