Á ég að kæra eða ekki? 

Þessi síða er hluti af Leiðarvísi um réttarvörslukerfið fyrir þolendur kynferðisbrota. Honum er ætlað að skýra ferlið vegna brota á einstaklingum eldri en 18 ára.

Þitt bataferli

Andleg og líkamleg heilsa

Það er mjög mikilvægt að vinna úr áfallinu sem þú hefur orðið fyrir. Andleg og líkamlega heilsa þín á alltaf að vera í fyrsta sæti. Það er gott að byrja bataferlið sem fyrst, hvort sem þú ákveður strax að kæra eða vilt bíða með ákvörðunina.

Að skilja í sundur kæruferli og bataferli

Þegar þolendur kæra hefur það reynst mörgum þeirra vel að skilja í sundur gang málsins í réttarvörslukerfinu og sjálft bataferlið. Réttarvörslukerfið, lögregla og dómstólar, hafa ekki það hlutverk að hjálpa þér við batann. Útkoman úr meðferð málsins verður svo ekki endilega sú sem þú býst við.

Að láta gerandann taka ábyrgð

Eina leiðin

Að kæra brotið og láta málið fara gegnum réttarvörslukerfið er eina leiðin fyrir þig til að láta gerandann taka ábyrgð. En þó þú kærir er ekki víst að málið fari fyrir dóm. Það er ekki hægt að ábyrgjast að gerandinn verði dæmdur sekur. Rannsókn og málsmeðferð taka tíma og vegferðin getur verið erfið.

Refsing

Gerandinn er mögulega sakfelldur fyrir kynferðisbrot og þá fer dómurinn varanlega á sakaskrána hans. Hann þarf yfirleitt líka að greiða bætur og sakarkostnað.

Fyrir gerendur er refsingin að hljóta þennan dóm. Markmiðið með afplánun, til dæmis fangelsisvist, er svo að koma í veg fyrir að þeir brjóti aftur af sér.

Er hægt að kæra brot sem gerðist fyrir löngu síðan?

Já, þú getur kært síðar. Það er samt mikilvægt að hafa í huga að því lengra sem liðið er frá brotinu því erfiðara getur reynst að nálgast mikilvæg gögn í málinu.

Aðstoð hjá lögreglu

Þú getur líka haft samband við lögregluna til að fá ráðleggingar varðandi brot sem þú eða einhver sem þú þekkir hefur orðið fyrir. Það þarf ekki að leggja fram formlega kæru eða tilkynningu til að fá ráðleggingar. 112 gefur þér samband við lögregluna eða þú getur haft beint samband við ákveðið umdæmi.

Hlutlaust kerfi

Hlutverk réttarvörslukerfisins, lögreglu og dómstóla, er að safna gögnum, meta þau og dæma út frá þeim á hlutlausan hátt. Ferlið getur því virkað ópersónulegt - en það er orð sem þolendur nota stundum til að lýsa upplifun sinni af málsmeðferð í réttarvörslukerfinu.

Gott að hafa í huga:

• Á leið þinni í gegnum réttarvörslukerfið nýtur þú aðstoðar réttargæslumanns. Réttargæslumaður er lögmaður og þjónusta hans er greidd af ríkinu.
• Þú mátt gera ráð fyrir því að það taki um tvö ár frá því að brot er kært og þar til réttað er í málinu í héraðsdómi, jafnvel lengur. Þegar meðferð er lokið í héraðsdómi gæti verið áfrýjað þannig að afgreiðsla málsins lengist þá enn frekar.
• Þú þarft að mæta í viðtal hjá lögreglunni sem er kallað skýrslutaka. Þá rifjar þú upp brotið og atburði því tengdu. Stundum þarf að mæta oftar en einu sinni í skýrslutöku.
• Þú þarft að bera vitni í héraðsdómi og segja aftur frá reynslu þinni fyrir framan aðra, jafnvel gerandann.
• Rannsókn getur verið hætt eða málið þitt fellt niður. Það þýðir ekki að verið sé að gera lítið úr þinni upplifun eða þér sé ekki trúað. Það þýðir bara að ekki eru nægar upplýsingar sem hægt er að sanna til að taka málið áfram.
• Á meðan málið er í rannsókn átt þú rétt á að fá upplýsingar um stöðu þess og aðgang að gögnunum. Það skilyrði er þó sett að það skaði ekki rannsókn málsins. Gerandinn hefur sama rétt.

Réttargæslumaður

Réttargæslumaður er lögmaður sem hefur það hlutverk að gæta hagsmuna þinna og veita þér aðstoð í málinu. Þú þarft ekki að borga fyrir þjónustu réttargæslumannsins heldur greiðir ríkið kostnaðinn.

Réttargæslumaður á að útskýra málsmeðferðina fyrir þér og getur aflað upplýsinga um stöðu og meðferð málsins hjá lögreglu og héraðssaksóknara.

Þú færð aðstoð við að velja réttargæslumann snemma í ferlinu, í gegnum lögregluna, þolendamiðstöðvar eða neyðarmóttöku fyrir þolendur kynferðisbrota.

Þú hefur fullan rétt á að skipta um réttargæslumann hvenær sem er í ferlinu.