Áhættuhegðun

Áhættuhegðun barns

Ef barn hegðar sér á einhvern hátt sem skaðar, eða er líklegt til að skaða, heilsu þess og þroska kallast það áhættuhegðun. Þetta gerist ekki bara á einhverjum vandræðaheimilum heldur geta allar fjölskyldur lent í þessu.

Dæmi um áhættuhegðun barns er:

• Neysla áfengis eða vímuefna.
• Að barn skaði sjálft sig með því að veita sér áverka.
• Að barn beiti aðra ofbeldi.
• Að barn áreiti annað barn kynferðislega.
• Erfiðleikar barns í skóla þrátt fyrir aðhald foreldra.
• Að barn brýtur af sér, til dæmis skemmdarverk eða fari ekki eftir lögbundnum útivistartíma.
• Stundar óöruggt kynlíf.

Börn sem beita ofbeldi

Börn geta beitt ofbeldi meðal annars vegna vanlíðunar, geðrænna erfiðleika, skorts á viðeigandi bjargráðum og vanhæfni í samskiptum. Kennarar, starfsfólk skóla og stjórnendur bera ábyrgð á að koma til móts við þarfir nemenda og hjálpa þeim að þroskast við öruggar aðstæður. Það er mikilvægt að ofbeldi innan veggja skóla sé tekið föstum tökum, að faglegur stuðningur sé til staðar og að skólayfirvöld og aðrar opinberar stofnanir koma markvisst að málefnum nemenda með sérhæfða erfiðleika.

Fíkniefnaneysla

Þrátt fyrir að börn frá alls konar fjölskyldum geti byrjað í fíkniefnaneyslu, er margt sem bendir til þess að börn í alvarlegri fíkniefnaneyslu eigi við einhverskonar andleg eða geðræn vandamál að stríða. Til dæmis börn sem hafa lent í einhverskonar áföllum, upplifað höfnun eða eru með raskanir eða greiningar sem gerir þau útsettari fyrir fíkniefnaneyslu (eins og ADHD, kvíðaraskanir, þunglyndi og einhverfa). Þetta geta verið börn sem lentu í einelti, urðu fyrir einhverskonar ofbeldi, eða bara barn sem er lítið í sér að upplagi og hefur lélegt sjálfstraust og lágt sjálfsmat.

Þegar barn upplifir sig utangarðs, finnst það ekki passa inn í hópinn eða líður illa inni í sér, getur fíkniefnaneysla verið leið þess til að deyfa vanlíðanina, flýja raunveruleikann, vera töff, falla í kramið og vera tekið inn í einhvern vinahóp.

Eftirfarandi geta verið merki um að barnið sé byrjað að nota fíkniefni:

• Árangur eða mæting í skóla versnar, áhugaleysi á skóla.
• Kemst upp á kant við skólayfirvöld eða önnur yfirvöld.
• Smáglæpir, eins og búðarhnupl eða skemmdarverk.
• Missir áhuga á vinum, tómstundum eða öðrum áhugamálum.
• Skyndileg breyting á hegðun og skoðunum.
• Breyting á vinahóp.
• Kæruleysi varðandi útlit eða hreinlæti.
• Breyting á matar- og svefnvenjum.
• Samband við foreldra og fjölskyldu versnar, áhugaleysi á fjölskyldu.
• Fer að fara á bak við foreldra og fjölskyldu, lygar, laumulegt hátterni.
• Viðbrögð við hlutum óeðlilega sterk og tekur afskiptum af sínum málum mjög illa.

Þótt eitthvað af þessum merkjum komi fram þýðir það ekki að barnið sé endilega farið að nota fíkniefni. Þetta geta þó verið merki um að barninu líði ekki nógu vel og eigi við einhver vandamál að stríða. Það setur síðan aftur barnið í hættu á að lenda í fíkniefnaneyslu.

Fáðu hjálp!

Í skólum starfa skólasálfræðingar sem geta hjálpað. Þú getur talað við kennara, námsráðgjafa eða annan aðila innan skólans sem þú treystir, og fengið stuðning og leiðbeiningar.

Á heilsugæslum er hægt að fá ráðgjöf og sálfræðiþjónustu fyrir börn. Einnig getur starfsfólk þar vísað barni áfram til Barna- og unglingageðdeildar Landspítalans eða annarra fagaðila.

Foreldrahús sérhæfa sig í áhættuhegðun barna. Þar er til dæmis boðið upp á viðtöl, námskeið og stuðningshópa fyrir börn með áhættuhegðun og foreldra þeirra.

Þjónustumiðstöðvar Reykjavíkur og barnaverndanefndir aðstoða og styðja við fjölskyldur í vanda. Barnaverndarnefnd getur sótt um sérhæfð úrræði fyrir barnið og fjölskyldu þess. Ekki hræðast barnavernd, langflestir foreldrar upplifa mikinn stuðning þegar barnavernd er komin í málið.