Áhættuhegðun

Áhættuhegðun barns er þegar barn hegðar sér á einhvern hátt sem skaðar eða er líklegt til að skaða heilsu þess og þroska. Til dæmis vímuefnaneysla, sjálfskaði, ofbeldi gagnvart öðrum og afbrot.

Öllum er skylt að tilkynna til barnaverndarnefndar ef þeir hafa ástæðu til að ætla að barn stofni heilsu sinni og þroska í alvarlega hættu.
Barnaverndarlög 16. grein c.

Áhættuhegðun barns

Ef barn hegðar sér á einhvern hátt sem skaðar, eða er líklegt til að skaða, heilsu þess og þroska kallast það áhættuhegðun. Þetta gerist ekki bara á einhverjum vandræðaheimilum heldur geta allar fjölskyldur lent í þessu.

Dæmi um áhættuhegðun barns er:

Neysla áfengis eða vímuefna.
Að barn skaði sjálft sig með því að veita sér áverka.
Að barn beiti aðra ofbeldi.
Að barn áreiti annað barn kynferðislega.
Erfiðleikar barns í skóla þrátt fyrir aðhald foreldra.
Að barn brýtur af sér, til dæmis skemmdarverk eða fari ekki eftir lögbundnum útivistartíma.
Stundar óöruggt kynlíf.

Slagsmál ungmenna

Á samfélagsmiðlum hafa sprottið upp hópar með myndböndum af unglingum í grófum slagsmálum á meðan aðrir standa aðgerðarlausir hjá eða hvetja til dáða. Þetta eru bæði stelpur og strákar, oftast unglingar á grunnskólaaldri. Í slagsmálunum er algengt að sjá endurtekin högg og spörk í höfuð og búk andstæðingsins sem er augljóslega mjög hættulegt.

Það þarf að breyta því viðhorfi meðal ungmenna að svona líkamsárásir sé eðlileg og jafnvel eftirsóknarverð hegðun. Foreldrar og þeir sem vinna með unglingum þurfa að ræða við ungmennin um þessi mál, þá ábyrgð sem fylgir því að taka þátt í svona atburðum og hættuna sem þeim fylgir. Því fylgir líka ábyrgð að hafa verið á staðnum sem áhorfandi.

Mikilvægt er að brýna fyrir unglingum að taka alls ekki þátt í slagsmálum, fylgja ekki ofbeldissíðum né horfa á slagsmálamyndbönd og að alls ekki taka upp myndbönd af slagsmálum eða dreifa þeim. Hvetjum þau til að ganga í burtu ef þau verða vör við svona slagsmál og láta lögreglu vita í 112. Það gæti bjargað mannslífi.

Fíkniefnaneysla

Þrátt fyrir að börn frá alls konar fjölskyldum geti byrjað í fíkniefnaneyslu, er margt sem bendir til þess að börn í alvarlegri fíkniefnaneyslu eigi við einhverskonar andleg eða geðræn vandamál að stríða. Til dæmis börn sem hafa lent í einhverskonar áföllum, upplifað höfnun eða eru með raskanir eða greiningar sem gerir þau útsettari fyrir fíkniefnaneyslu (eins og ADHD, kvíðaraskanir, þunglyndi og einhverfa). Þetta geta verið börn sem lentu í einelti, urðu fyrir einhverskonar ofbeldi, eða bara barn sem er lítið í sér að upplagi og hefur lélegt sjálfstraust og lágt sjálfsmat.

Þegar barn upplifir sig utangarðs, finnst það ekki passa inn í hópinn eða líður illa inni í sér, getur fíkniefnaneysla verið leið þess til að deyfa vanlíðanina, flýja raunveruleikann, vera töff, falla í kramið og vera tekið inn í einhvern vinahóp.

Eftirfarandi geta verið merki um að barnið sé byrjað að nota fíkniefni:

Árangur eða mæting í skóla versnar, áhugaleysi á skóla.
Kemst upp á kant við skólayfirvöld eða önnur yfirvöld.
Smáglæpir, eins og búðarhnupl eða skemmdarverk.
Missir áhuga á vinum, tómstundum eða öðrum áhugamálum.
Skyndileg breyting á hegðun og skoðunum.
Breyting á vinahóp.
Kæruleysi varðandi útlit eða hreinlæti.
Breyting á matar- og svefnvenjum.
Samband við foreldra og fjölskyldu versnar, áhugaleysi á fjölskyldu.
Fer að fara á bak við foreldra og fjölskyldu, lygar, laumulegt hátterni.
Viðbrögð við hlutum óeðlilega sterk og tekur afskiptum af sínum málum mjög illa.

Þótt eitthvað af þessum merkjum komi fram þýðir það ekki að barnið sé endilega farið að nota fíkniefni. Þetta geta þó verið merki um að barninu líði ekki nógu vel og eigi við einhver vandamál að stríða. Það setur síðan aftur barnið í hættu á að lenda í fíkniefnaneyslu.

Meiri fræðsla

Fáðu hjálp!

Í skólum starfa skólasálfræðingar sem geta hjálpað. Þú getur talað við kennara, námsráðgjafa eða annan aðila innan skólans sem þú treystir, og fengið stuðning og leiðbeiningar.

Á heilsugæslum er hægt að fá ráðgjöf og sálfræðiþjónustu fyrir börn. Einnig getur starfsfólk þar vísað barni áfram til Barna- og unglingageðdeildar Landspítalans eða annarra fagaðila.

Foreldrahús sérhæfa sig í áhættuhegðun barna. Þar er til dæmis boðið upp á viðtöl, námskeið og stuðningshópa fyrir börn með áhættuhegðun og foreldra þeirra.

Þjónustumiðstöðvar Reykjavíkur og barnaverndanefndir aðstoða og styðja við fjölskyldur í vanda. Barnaverndarnefnd getur sótt um sérhæfð úrræði fyrir barnið og fjölskyldu þess. Ekki hræðast barnavernd, langflestir foreldrar upplifa mikinn stuðning þegar barnavernd er komin í málið.

Úrræði í boði

Skoða öll úrræði

Barnavernd

Markmið barnaverndarnefnda er að styðja foreldra til að hugsa um börnin sín. Ef þú heldur að barn sé beitt ofbeldi eða búi við vanrækslu ættirðu að láta barnavernd vita.

Lesa meira

Heilsugæslan

Á heilsugæslunni starfa læknar, hjúkrunarfræðingar, ljósmæður og sálfræðingar sem geta hjálpað þér.

Lesa meira

Foreldrahús

Foreldrahús veitir börnum, unglingum og foreldrum ráðgjöf, meðal annars vegna áfengis- og vímuefnaneyslu unglinga, áhættuhegðunar og hegðunarvanda. Foreldrasíminn 581 1799 er opinn allan sólarhringinn.

Lesa meira